Juichende mensen bij de Brandenburger Tor die elkaar omarmen, tegelijkertijd lachend en huilend van vreugde. Het zijn ontroerende beelden zoals deze die wij verbinden met de val van de Muur in november 1989 en de Duitse eenheid 30 jaar geleden.

De hele wereld zag met ongelofelijke verbazing welke krachten de moed van mensen vrijmaakt en hoe het verlangen naar recht en vrijheid een dictatuur vreedzaam kan overwinnen. Zo verrassend als de gebeurtenissen van de herfst van 1989 voor iedereen waren - de val van de Berlijnse Muur kwam niet uit het niets. Het kwam veeleer voort uit een politiek van verzoening en toenadering en een decennialange maatschappelijke dialoog - van mens tot mens - over de muur heen en werd door moedige mensen afgedwongen. Eén jaar later, op 3 oktober 1990 volgde de eenwording van de twee Duitse staten als resultaat van intensieve en dappere politieke onderhandelingen met de geallieerden en buurlanden. Ook aan hen is het te danken dat ons land vandaag de dag vast verankerd is in een internationale gemeenschap en in een vereend en vreedzaam Europa.

30 jaar Duitse eenheid is niet alleen voor de mensen in Duitsland maar ook voor vele andere mensen in de wereld een reden om terug te blikken. De boodschap van toen luidt dat men iets groots niet alleen bereikt - maar slechts in nauwe samenwerking met buren en partners.

Vertrouwensvolle en nauwe samenwerking is een leidend principe van het Duitse buitenlandse beleid. Ook al leidt het streven naar gemeenschappelijke oplossingen niet altijd zo snel tot resultaten als iedereen zou willen, compromisloze solo-optredens en het terugtrekken naar nationaal egoïsme zijn dwaalwegen die niets goeds brengen.    

Wij merken toch allemaal dat de grote thema's die de mensheid aangaan ofwel alleen samen opgelost kunnen worden of helemaal niet. Niet in de laatste plaats toont ons dat de coronapandemie. De basis voor deze oplossingen moet het streven naar meer uitwisseling en een diepgaander begrip voor elkaar zijn. Dat is niet alleen een opgave voor de politiek maar ook voor de samenleving, het onderwijs en de cultuur.

Juist kunst en cultuur brengen waardevolle bruggen naar dialoog tot stand. Daarmee kunnen we de dromen en trauma's van onze samenlevingen begrijpen en naar gezamenlijke perspectieven zoeken. Het Duitsland dat nu 30 jaar verenigd is, staat voor een politiek van vrede en zet in op coöperatieve oplossingen - in de Europese Unie, in de Verenigde Naties en ook in de Alliantie voor Multilateralisme die Duitsland samen met partners in het leven heeft geroepen.

De val de Berlijnse Muur en de hereniging van Duitsland hebben ons getoond dat veel mogelijk is, wat lang onmogelijk leek. Er is moed voor nodig, wil en instinct om op het juiste moment de juiste beslissingen te nemen. Dat alles hebben wij vandaag de dag ook nodig: als internationale gemeenschap staan wij voor bijzonder grote uitdagingen. En toch is er geen reden voor berusting. Als wij nog een keer denken aan de oprichting van de Verenigde Naties 75 jaar geleden, direct na de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog: toen zou men alle reden gehad hebben om elkaar te wantrouwen. Men zou alle reden gehad hebben angst voor de toekomst te hebben. En toch heeft men gezegd: wij richten deze Verenigde Naties op omdat wij geloven dat wij ons samen beter voor vrede en vrijheid kunnen inzetten.

Daar zouden wij vandaag de dag vaker aan moeten denken. We hebben reden tot hoop. Wanneer, indien niet nu, zouden de mensen in Duitsland zich ervan bewust zijn!